Günümüzde çok sayıda alanda hizmet veren büyük ve küçük şirketler bulunmaktadır. Kelime anlamı olarak şirket; bir veya birden fazla kişi tarafından kar elde etme ve ürün üretme amacıyla kurulan tüzel yapı anlamına gelir. Şirketler kendi aralarında farklı türlere ayrılırlar. Bulunduğumuz dönemde bu şirket türlerine ait olan çok sayıda firma farklı alanlarda hizmet veriyor. Bu türleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Sermaye Şirketleri
- Anonim
- Limited
- Paylı komandit
Şahıs Şirketleri
- Kolektif
- Adi Komandit
- Adi Şirket
İki Kategoride de Bulunabilecek Şirketler
- E- Ticaret
- Faktöring
Her şirketin kendine göre farklı özellikleri ve kuralları bulunmaktadır. Bu kurallar doğrultusunda yönetilen büyük ve küçük şirketlerin ilk amacı kar etmek ve tanınmaktır.
Şirket Türleri Nelerdir?
Sermaye Şirketleri
Değerini ve gücünü sermayesinden ve yönetim biçiminden alan şirketlere verilen addır. Bu şirket yapısında sorumluluklar ve hakların belli bir sınırı vardır. Her ortağın sorumluluğu vermeyi taahhüt ettiği sermaye miktarı kadardır. Bu şirket yapısında ortakların birinin ya da birden fazlasının ayrılması ortaklığın bozulmasına sebep olan bir durum olmamakla beraber paylar da şahsi değildir. Aynı zamanda ortaklar sahip oldukları payları bir başkasına devretme ve satma hakkına da sahiplerdir. Sermaye şirketlerinin yapısında sermaye payı ve yönetim hakkı birbirinden ayrılmış durumdadır ve en belirgin özellik budur. TTK’ ya göre sermaye şirketleri üç grupta incelenir: Anonim Şirketler, Limited Şirketler, Paylı Komandit Şirketleri
- Anonim Şirketler (LTD ŞTİ): Anonim şirketler, en az 5 gerçek veya tüzel kişiden oluşması gereken şirketlerdir. Bu şirketler yüksek sermaye birikimi sağlamak için iktisadi faaliyetler yapmayı amaçlarlar. Bu tipteki kuruluşlarda başlangıç sermayesinin en az 50.000 TL olması gerekir. Aynı zamanda şirket unvanında A.O (Anonim ortaklık) ve A.Ş (Anonim Şirket) ibarelerinin bulunması zorunludur. Anonim şirketlerde yönetim; yönetim kurulu, denetim birimi ve genel kurul tarafından yapılmaktadır.
- Limited Şirketler: Limited şirketler, bir veya birden fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulan şirketlerdir. Bu şirketin ana sermaye miktarı bellidir. Limited şirketin ortak sayısı 50 kişiyi geçemez ve sermaye 10.000 TL’nin altında olamaz. Aynı zamanda şirketin sermayesi ana sermaye paylarının toplanmasıyla oluşur. Şirket ortakları sadece taaddür edilen ana sermaye paylarından ve şirket sözleşmesinde bulunan ödeme yükümlülüklerinden sorumlulardır. Limited şirketlerde yönetim birimi müdürlerden oluşur. Eğer ortak sayısı 20’den fazla ise denetim kurulu ve genel kurul oluşturulur.
- Paylı Komandit Şirketler: Paylı komandit şirketlerde; sermaye paylara bölünmüştür. Şirket alacaklarına karşı ise birkaç ortağın sınırsız sorumluluğu varken bazılarının sınırlı sorumluluğu vardır. Bu şirketlerin en belirgin özelliği 5 ortaktan oluşması ve şirket sermayesinin bölünmüş olmasıdır. Şirketi temsil etme ve yönetme hakkı sınırsız sorumluluğa sahip olan ortaklarındır.
Şahıs Şirketleri
Şahıs şirketleri; ekonomik kar elde etmek isteyen ve şirket üzerinde sınırsız sorumluluğu olan ortakların kurduğu şirket türüdür. Bu şirket türünde genellikle şirket tek bir kişiye aittir. Ancak bazı durumlarda birkaç ortakla da şahıs şirketi kurulabilir. Bu şirket tipinde hisselerin devri ve satışı oldukça zorlu bir süreçtir. Ortakların tamamı onay vermediği sürece hisselerin devri ve satışı söz konusu değildir. TTK’ ye göre şahıs şirketleri üç alt başlık altında incelenir:
- Kolektif Şirket: Kolektif şirketler, iki veya daha fazla ortak tarafından kurulan şirketlerdir. Bu şirketlerde ortakların hepsi şirket borçlarından eşit derecede ve birlikte sorumludurlar. Her ortak şirketi aynı oranda yönetme hakkına sahiptir. Borç ve taaddütlerde ise şirket birinci sırada sorumlu iken ortaklar ikinci sırada sorumludurlar.
- Adi Komandit Şirket: Adi Komandit şirketler, ülkemizde pek görülmeyen bir şirket türüdür. Bu şirketler, tüzel ve gerçek kişiler arasında kurulabilir. Şirket alacaklarında bir ya da birkaç ortak sınırsız sorumluluğa sahipken diğer ortakların sorumlulukları sınırlı durumdadır. Sınırsız ortakların gerçek kişiler olması gerekir. Tüzel kişiler sınırlı ortak olabilirler ve komandite olarak da anılırlar. Şirket alacaklıları durumunda şirketin sermayesi ve varlığı yetersiz ise komanditelerden birinin veya daha fazlasının mal varlığına el konulabilir.
- Adi Şirket: Adi şirketler, iki veya daha fazla kişi tarafından emeklerin ve mal varlıklarının birleştirilmesi ile kurulur. Bu şirket türlerinde tüzel kişiler bulunmaz ve tüm mal varlığı şirket sahiplerinindir. Ortakların şirket varlığı üzerinde payları bulunur ve şirketle ilgili her konuda beraber karar vermeleri gerekir.
İki Kategoride de Kurulabilecek Şirketler
- E – Ticaret Şirketleri: Teknolojinin gelişmesiyle son günlerde en çok rastlanan şirket türlerinden biri olan E- Ticaret şirketleri, dijital ortamda satış yapmayı hedeflerler. Aynı zamanda real şirketlere göre daha avantajlı ürünler sunmayı amaçlarlar. Şahıs veya sermaye şirketi olarak kurulabilen bu şirketlerin özellikleri dahil olacakları gruba göre değişkenlik gösterecektir.
- Faktöring Şirketleri: Faktöring şirketleri, iç ve dış ticarette özellikle kısa vadeli satışlar için başvurulan bir finans şirketi türüdür. En basit tanımla faktörin şirketi; vadeli satış yapan firmaların her türlü satışından ortaya çıkan alacak haklarını satın alan şirket türüdür. Bu şirketler; finansman, tahsilat ve garanti olarak üç farklı bölüme ayrılır ve bu şekilde hizmet verirler. Faktöring şirketleri BDDK tarafından belirlenen kurallara göre yönetilir.
Şirket Değerleme Nedir?
Şirket değerleme; bir şirketin mevcut durumu ile el değiştirmesi durumunda bu işlemin ne kadarlık bir fiyata gerçekleşeceğinin tespit edilmesi amacıyla yapılan bir işlemdir. Şirket değerini hesaplarken birkaç nokta üzerinde durulması gerekmektedir:
- Şirketin gelecekte ne kadar kar elde edeceği hesaplanmalıdır.
- Elde edilecek olan karın yıllık artış hızı göz önünde bulundurulmalıdır.
- Şirketin risk durumu ve şirketten beklenen kar oranına dikkat edilmelidir.
Şirket Değerleme Nasıl Yapılır?
Şirket değerleme yapılırken birkaç farklı yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler; karşılaştırma yöntemi, karne yöntemi, indirgenmiş nakit akışı yöntemi, çarpan yöntemi ve yeniden yağım yöntemi olarak adlandırılır.
Karşılaştırma yöntemi; en sık kullanılan değerleme yöntemlerinden bir tanesidir. Piyasada bulunan benzeri bir firma üzerinden yola çıkılarak şirketiniz hakkında fikir sahibi olmanızı sağlar.
Karne yöntemi; karşılaştırma yöntemi ile benzer olan bir yöntemdir. Yine bir şirket esas alınarak diğer şirket hakkında tahmin yapılmaya çalışılır.
İndirgenmiş nakit akışı yöntemini kullanabilmek için şirketin düzenli ve istikrarlı bir nakit akışına sahip olması gerekir. Bu şartı sağlayan firmalara gelecek senelerin nakit akışıyla ilgili tahminlerde bulunulur.
Çarpan yöntemi; firmanın değerinin piyasadaki bazı çarpanların kullanılmasıyla belirlendiği bir değerleme yöntemidir. Büyüme trendini uzun süre devam ettiren ve doyuma ulaşmış firmaların çarpan sayısı henüz olgunlaşmamış şirketlere göre daha fazladır.
Yeniden yağım yönteminde firmanın varlıkları incelenir. Bu varlıklara kurlara göre veya şirketin bulunduğu ülkenin para birimine göre incelenmektedir. Bu yöntemde şirket satın alma girişimi düşünülerek değerlendirme yapılır. Bu şekilde firmanın değeri ortaya çıkartılır.
Bu yöntemler haricinde farklı değerleme yöntemleri de bulunmaktadır. Şirket değerlendirmesi dikkatlice yapılması gereken bir iştir. Her şirket değerlemesi yapacak olan kişi mutlaka özenli davranmalıdır.
